Một buổi cưỡng chế THADS. Ảnh: Phạm Diệu
(PLO) - Mặc dù đã có một cơ chế giải quyết khiếu nại riêng để phù hợp với đặc thù của hoạt động thi hành án dân sự (THADS) nhưng thực tiễn thi hành pháp luật thấy rằng, các quy định hiện hành đang bộc lộ nhiều bất cập…
Thời hạn quá ngắn sẽ “không khả thi”
Trước tình trạng số lượng đơn thư khiếu nại về THADS rất lớn, Luật THADS 2008 đã cho phép thiết kế cơ chế giải quyết khiếu nại được quy định riêng tại Luật và có tính đặc thù so với quy trình giải quyết khiếu nại quy định tại Luật Khiếu nại 1998.
Cụ thể, Luật THADS 2008 đã phân nhóm quyết định hành vi của Thủ trưởng, Chấp hành viên cơ quan THADS thành 04 nhóm khác nhau theo giai đoạn THADS. Đối với quyết định, hành vi về thi hành án trước khi áp dụng biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế thì thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu là 15 ngày, lần hai là 30 ngày, kể từ ngày thụ lý đơn khiếu nại; đối với quyết định, hành vi về áp dụng biện pháp phong tỏa tài khoản là 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quyết định; đối với quyết định, hành vi về áp dụng biện pháp tạm giữ tài sản, giấy tờ, tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, sử dụng, thay đổi hiện trạng tài sản thì thời hạn giải quyết khiếu nại là 05 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý đơn khiếu nại; đối với quyết định, hành vi về áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án thì thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu là 30 ngày, lần hai là 45 ngày, kể từ ngày thụ lý đơn khiếu nại; đối với quyết định, hành vi sau khi áp dụng biện pháp cưỡng chế thì thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu là 15 ngày, lần hai là 30 ngày, kể từ ngày thụ lý đơn khiếu nại.
Tuy nhiên, theo Bộ Tư pháp, việc thực hiện quy định nói trên đã lộ rõ bất cập, không khả thi do thời hạn quá ngắn, trong khi việc THADS rất phức tạp, đòi hỏi thời gian để nghiên cứu hồ sơ thi hành án, hồ sơ giải quyết khiếu nại (trong trường hợp giải quyết lần hai), nghiên cứu pháp luật THADS và pháp luật chuyên ngành khác để giải quyết khiếu nại về mặt nội dung; nhiều trường hợp phải tổ chức xác minh, đối thoại, trao đổi, làm việc với các cơ quan, ban ngành hữu quan để thống nhất quan điểm.
Thời hạn càng bất cập đối với người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại ở cấp Trung ương (như Tổng cục trưởng Tổng cục THADS, Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Cục trưởng Cục THADS và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng) do khoảng cách địa lý giữa người khiếu nại, người bị khiếu nại và người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại nên còn mất thời gian liên quan đến việc yêu cầu báo cáo, sao, gửi hồ sơ, tổ chức nghiên cứu tài liệu, tiến hành đối thoại xác minh tại địa phương rồi mới có cơ sở giải quyết, chưa kể những trường hợp khiếu nại lên đến cấp Trung ương là vụ việc đã rất phức tạp về nội dung và tính chất, có nhiều quan điểm khác nhau trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, chưa rõ ràng nên cần phải thống nhất quan điểm giải quyết. Với thời hạn giải quyết khiếu nại như Luật THADS 2008 quy định, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại mặc dù đã nỗ lực nhưng không đáp ứng được thời hạn.
Có thể kéo dài thời hạn với những trường hợp ở vùng sâu, vùng xa
Sau khi nghiên cứu cho thấy cần khắc phục sự bất cập của Luật THADS năm 2008, để đảm bảo tính khả thi, Dự án Luật sửa đổi theo hướng kéo dài hơn thời hạn giải quyết khiếu nại hiện hành có tính đặc thù của hoạt động THADS; đồng thời có sự phân biệt đối với những địa bàn vùng sâu, vùng xa.
Theo đó, trên cơ sở giữ nguyên cách phân nhóm các quyết định, hành vi mà Luật THADS 2008 quy định, cân nhắc thời hạn xử lý sau áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án theo Dự án Luật, tại Điều 146 đã quy định tăng thời hạn giải quyết phù hợp với từng nhóm, cụ thể: Đối với quyết định, hành vi về thi hành án trước khi áp dụng biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế thì thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu không quá 30 ngày (tăng 15 ngày), lần hai không quá 45 ngày (tăng 15 ngày); đối với quyết định, hành vi về áp dụng biện pháp phong tỏa tài khoản, phong tỏa tài sản ở nơi gửi giữ là 15 ngày (tăng 04 ngày); đối với quyết định, hành vi về áp dụng biện pháp tạm dừng việc đăng ký chuyển nhượng, chuyển quyền sở hữu, sử dụng, thay đổi hiện trạng tài sản thì thời hạn giải quyết khiếu nại là 30 ngày (tăng 15 ngày); đối với quyết định, hành vi về áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án và quyết định, hành vi sau khi áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án thì thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu không quá 45 ngày (tăng 15 ngày), lần hai không quá 60 ngày (tăng 15 ngày). Trường hợp ở vùng sâu, vùng xa đường sá xa xôi, đi lại khó khăn, vụ việc có tính chất phức tạp thì thời hạn giải quyết khiếu nại có thể kéo dài nhưng không quá 30 ngày, kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại.
Tuy nhiên, cũng có những ý kiến cho rằng, trong xu hướng cải cách hành chính như hiện nay thì việc kéo dài thêm thời hạn giải quyết khiếu nại là gây khó khăn cho người dân, do đó cần thận trọng trong việc sửa đổi các quy định này.
