Bột ngọt giả: Thực phẩm giả hay hàng giả?

Tháng 5-2013, Nguyễn Ngọc Dũng (giám đốc Công ty TNHH TM&DV Dũng Nguyên Phát) đã nói với Đặng Văn Sang (nhân viên bán hàng của công ty) là có nguồn hàng bột ngọt (mì chính) hiệu A-One giả, sau đó báo giá cho Sang và nói Sang tìm người để bán.

Buôn bán bột ngọt giả của Trung Quốc

Do quen biết từ trước, Văn Sang đã tìm gặp Nguyễn Thanh Sang (chủ một tiệm tạp hóa ở Quảng Nam) đặt vấn đề buôn bán bột ngọt giả và được Thanh Sang đồng ý mua. Từ tháng 6-2013 đến ngày 18-12-2013, hai bên đã 16 lần giao dịch với tổng số hàng hơn 25.000 gói bột ngọt giả hiệu A-One (khoảng 1,6 tấn) với tổng số tiền gần 350 triệu đồng.

Sau khi vụ việc bị phát hiện, tại cơ quan điều tra (CQĐT) Công an tỉnh Quảng Nam, Dũng khai mua bột ngọt có nguồn gốc Trung Quốc từ một phụ nữ tên Khánh (không rõ lai lịch) cùng bao bì nhãn hiệu A-One, sau đó mua máy ép bao về tự đóng gói.

Bị cáo Thanh Sang thì khai nhận sau khi mua bột ngọt giả từ Dũng và Văn Sang, Thanh Sang đã nhập cho nhiều cửa tiệm và bán cho một số người tiêu dùng. Khi sự việc bị công an phát hiện, gần 1/2 số lượng bột ngọt giả đã bị bán ra thị trường, số còn lại bị Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Quảng Nam tịch thu tiêu hủy.

Trong một vụ tương tự, hai bị cáo Thủy và Long đã bị TAND TP Đà Nẵng kết án về tội buôn bán hàng giả vì đóng gói bột ngọt Trung Quốc giả nhãn hiệu A-One. Ảnh: DH

Tòa kiến nghị hủy án của chính mình

Với hành vi trên, Dũng, Văn Sang và Thanh Sang đã bị khởi tố, truy tố về tội buôn bán hàng giả. Tuy nhiên, sau khi thụ lý hồ sơ mà VKSND tỉnh Quảng Nam ủy quyền cho VKSND TP Tam Kỳ giữ quyền công tố, TAND TP Tam Kỳ đã cho rằng hành vi của các bị cáo phạm tội buôn bán hàng giả là thực phẩm mới đúng.

Theo TAND TP Tam Kỳ, Điều 2 Luật An toàn thực phẩm năm 2010 có giải thích: “Thực phẩm là sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo quản”. Theo giải thích này thì bột ngọt là sản phẩm do lao động của con người làm ra ở dạng chế biến mà con người dùng để ăn. Do đó, bột ngọt là thực phẩm của con người. Ở đây, các bị cáo có hành vi sử dụng bột ngọt có nguồn gốc Trung Quốc để đóng vào nhãn hiệu A-One nhằm kinh doanh buôn bán là đủ yếu tố cấu thành tội buôn bán hàng giả là thực phẩm.

Vì thế, TAND TP Tam Kỳ đã quyết định trả hồ sơ để yêu cầu xử lý hình sự các bị cáo về tội buôn bán hàng giả là thực phẩm. Tuy nhiên, sau đó VKSND tỉnh Quảng Nam vẫn giữ nguyên quan điểm truy tố các bị cáo về tội buôn bán hàng giả vì cho rằng bột ngọt không phải là thực phẩm.

Theo quy định của BLTTHS về phạm vi xét xử, TAND TP Tam Kỳ buộc phải đưa các bị cáo ra xét xử sơ thẩm về tội danh mà cáo trạng quy buộc. Theo đó, tòa đã phạt Dũng ba năm sáu tháng tù, Thanh Sang ba năm tù, Văn Sang hai năm tù về tội buôn bán hàng giả. Tuy nhiên, HĐXX đã kiến nghị cơ quan tố tụng có thẩm quyền kháng nghị để xử lại theo hướng hủy bản án sơ thẩm mà mình tuyên, yêu cầu cấp sơ thẩm khởi tố, điều tra, truy tố theo hướng các bị cáo phạm tội buôn bán hàng giả là thực phẩm.

Bột ngọt chỉ là chất điều vị?

Nhận xét về mặt pháp lý, kiểm sát viên Đoàn Văn Ba (VKSND TP Đà Nẵng) cho biết danh mục thực phẩm theo quy định chỉ liệt kê đường, muối, cà phê, điều, hạt tiêu… chứ không ghi rõ là có bột ngọt hay không. Theo ông Ba, bột ngọt thuộc nhóm chất điều vị (phụ gia thực phẩm), không thể đưa vào nhóm chất thực phẩm để tránh làm bất lợi cho bị cáo. Như vậy, việc xử lý hình sự người buôn bán bột ngọt giả về tội buôn bán hàng giả là chính xác, hợp lý.

Đồng tình, một thẩm phán TAND TP Đà Nẵng cũng cho rằng Luật An toàn vệ sinh thực phẩm có phân biệt thực phẩm với phụ gia thực phẩm. Phụ gia thực phẩm là chất được chỉ định đưa vào thực phẩm trong quá trình sản xuất, có hoặc không có giá trị dinh dưỡng nhằm giữ hoặc cải thiện đặc tính của thực phẩm. “Con người không thể ăn không bột ngọt mà chỉ dùng một lượng nhỏ bột ngọt trong món ăn khi nấu nướng nhằm làm cho món ăn ngon miệng hơn. Với tính chất của mình, bột ngọt chỉ là phụ gia thực phẩm chứ không phải thực phẩm” - vị thẩm phán này nói.